ហេតុអ្វីបានជាអ្នកទស្សនះវិជ្ជាងាយស្រួល

នៅក្នុងសៀវភៅ ( The guide for the Perplexed Pt, . I , Chap XXXIV ) របស់ម៉ៃម៉ូនីដេស បានបញ្ជាក់ថា​ ហេតុអ្វីបានជាការ ប្រដេញនៃគំនិតដែលពិបាកនិងយល់វា​គឺជាំការ ស្រគត់ស្រគំសំរាប់រាល់រឿងមួយ រឺពីរផ្សេងទៀត ភាពស្មើគ្នាសំរាប់​ គេវាមិនត្រូវចាប់ផ្តើមនៅពេលដែលពួកគេមិន ទាន់ពេញវ័យនោះ ឡើយ។ ប្រធានបទដែលគាត់និយាយ គឺ ពិបាក និងស៊ីជម្រៅ ហើយមានគ្រោះថ្នាក់ដែល គាត់ជាមនុស្សម្នាក់ ដែល កំពុងស្វែងរកអំពីចំនេះដឹងនេះ ដើម្បី អោយមានភាពប៉ិនប្រសប់ ជាមួយនិងបញ្ញា ដំបូងវាតែត្រូវមានការពិបាកក្នុងការរៀបចំខាងគំនិតប្រាជ្ញា ការ អប់រំនិង ខាងរាងកាយ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះបន្ទាប់មកគាត់មានហានិភ័យ ដែលមិនអាចប្រៀបផ្ទឹម បាន គឺវាពិបាក​ ហើយមានការអូសបន្លាយសំរាប់ការស្វែងរកផ្លូវឡើងទៅរក​គំនិតបញ្ញា។ ភាពជាធម្មជាតិនេះ បានមកពីគំនិត របស់ ផ្លាតូ ( Plato ) ដែលជាគំរោងនៃការអប់រំ​នៅក្នុងការស្វែងរក ដែលមានកំរិតខ្ពស់។ ទស្សនះវិទូ គឺវាក៏ជាខ្សែបន្ទាត់ ដែលធ្លាប់មានកន្លងមកហើយដែរ ជាមួយ ផ្លាតូ ក៏ដូចជា ម៉ៃម៉ូណៃដែរ យើងអាន​ដែលវាអាចនាំយើងទៅរកគតិបញ្ញា ដើម្បីដើរមុខគេដែលមានភាពពិតប្រាកដក្នុង ការពីសោ ធន៍សំរាប់ រាល់ធម្មជាតិនៃបុរសរាងកាយ ការរំជួលចិត្ត​ និង បញ្ញា។ ត្រូវចំណាំថាវាមិន ត្រឹមតែជាបញ្ញាដែលមាន កំរិតខ្ពស់ ហើយពិបាកក្នុងការសំរេចនិងតម្រូវការដ៏អស្ចារ្យ ដែលបានរៀបចំនោះទេ វាក៏ជាការស្វែង រក គំនិត បញ្ញាផងដែរ សេចក្តីស្រលាញ់នៃគំនិតបញ្ញាទស្សនះ វិជ្ជា តាមធម្មតា ត្រូវបានហៅជាការ តម្រូវអោយរៀបចំ។ ដូច្នេះសំនួរដែលបានកើតឡើងថាតើវា យ៉ាងណា ដែរដែលក្នុង​យុគសម័យថ្មី ចិត្ត វិជ្ជាមិនមានការពិបាក​ដូចជាក្នុងរឿងវិញ្ញាណដ៏វិសេស ? ហេតុអ្វីបានជារបស់ដែលបានកើន​ឡើយហើយក៏បាត់វិញ ហេតុអ្វីប្រាជ្ញារបស់យើងមានការថយចុះខាង គំនិត រឺ ក៏គឺជាបំនងប្រាថ្នាមានភាពល្អប្រសើរ ? សំរាប់ សំនួរទាំងនេះ មានការប្រហែលសំរាប់ អ្នកគិតសម័យថ្មី និងឆ្លើយដែលទស្សនះវិជ្ជាមានភាពងាយ ស្រួល ក្នុងការរួចផុតបានដោយ ខ្លួនឯងពីការបំភាន់ដ៏​សំបើម នេះហើយនិងការថយ ចុះនៃ គំនិតបញ្ញា តាមការពិតដែលមាន​ភាពពិតដើម្បីអោយគេឆ្ពោះទៅរកអ្វីដែលគេអាចធ្វើបានពិតៗ។ ដេតាចេត (Deta ched) មកពី​គោលដៅនៃសាសនា គាត់ជាអ្នកអរនុវត្តន៍សិលធម៍​ និង ចេះ វិធីព្យាបាលជំងឺ ដែលបានរក ឃើញនៅខាងដើមនៃការគិតត្រូវ អំពីបញ្ហាដែល​ស្ទើរតែជាមូលដ្ធាន នៅក្នុង បទពិសោធន៍ និង ការដឹងរឺស្គាល់របស់មនុស្ស។អ្នកទស្សនះវិទូ យុគសម័យថ្មីនៅក្នុង​ការគិតគូរពីទស្សនះវិជ្ជាថា គ្មាន សេចក្តីស្រលាញ់ពិត តែបែជាស្វែងឋានះនៃខ្លួនឯងនៅដើមដំបូងទៅវិញ។ វាជាស្មារតីលះបង់នៃការ មិនលំអៀងនេះ​ មានគោលដៅ ជាច្រើនបានចាប់បដិសន្ធិនៃការរកឃើញភាពល្បីឈ្មោះ នៃទស្សនះ វិជ្ជា សម័យថ្មីបានដក ស្រង់យកយ៉ាងច្រើនពី ទស្សនះវិជ្ជាបុរាណ ចាស់ៗ នៃ យុគកណ្តាល។ នៅពេល ផា្លតូ បាននិយាយអំពីការតម្រង់ធាតុ ​នៃព្រលឹងដែលជាទិសដៅនៃអ្នកទស្សនះវិទូ។ នៅពេលអ្នកបុរាណ និយាយថាសង្ស័យនៃ ដំនើរស្ងប់ចិត្ត ។ ប្រាកដណាស់ នៅពេលដែលអ្នកទស្សនះវិទូនៅសម័យបុរាណ ជាច្រើនបានប្រទាក់បំនងប្រាថ្នារបស់គេនៃការកំពុងគិតរបស់ពួកគេ ទៅលើបំនងប្រាថ្នានៃរឿងសាស នា ។ ពួកគេទាំងអស់កំពុងតែនិយាយនិងកំពុងគិតនៅក្នុងភាសា ដែលទស្សនះវិជ្ជាសម័យថ្មីមិន អាចទទួលយកបាន។ វាពិតណាស់ មានអ្នកទស្សនះជាច្រើនដែលយល់ស្របជាមួយគោលដៅនេះ។ វាត្រឹមតែជាអ្វីដែលយើងមិនអាចយល់បាន រឺ ក៏ការទទួលយកក្នុងសកម្មភាព នៃទស្សនះវិជ្ជារបស់ យើងតែប៉ុណ្ណោះ។ ប្រសិនបើបទពិសោធន៏ត្រូវបានយល់វានិងមិនជាបញ្ហាសំរាប់យើងទេ។ វាគឺច្បាស់ ដែលបានមកពីទស្ស នះវិស័យរាល់បញ្ហាសំរាប់យើងផងដែរ នៅក្នុងយើងមានការពេញចិត្តរឺមិនពេញ ចិត្ត នៃការស្រេកឃ្លាន របស់ពួកយើង។ ផ្សេងទៀតគ្មានរឿងអ្វីចំពោះយើងចំពោះខ្ញុំ ប៉ុន្តែត្រឹមតែជាជន សាមញ្ញនៅក្នុងព្រលឹង តែប៉ុណ្ណោះ នៅក្នុងចំនុចនេះ ការពិតបានក្លាយជាការបំពេញចិត្ត​សំរាប់ ម្នាក់ រឺច្រើននាកនៃពហុភាព នេះ។ ហើយការចង់អោយកើតឡើងនូវអ្វីដែលជាការពិត និងជាបទពិសោធន៍ ផងដែរ។